Posts filed under ‘Metodologia – Metodología’
Neurología y didáctica
Esta interesante investigación viene a confirmar lo que decía la pedagogía hace décadas. En realidad más de un siglo si pensamos en algunos/as precursores/as de la escuela activa. Espero que no nos haga falta otro siglo para reducir drásticamente el tiempo dedicado a la clase magistral.
Pero si la neurología ha probado que las metodologías pasivas producen una actividad cerebral equivalente a ver la televisión en alumnado universitario, pensemos en niños y niñas de primaria e infantil: entre los 0 y los 6 años se produce un desarrollo cerebral extraordinario, que puede verse frenado si los niños y las niñas no tienen oportunidades y experiencias adecuadas. En resumen, a menor edad, más necesidad de acción y juego como medio de aprendizaje.
¿Echamos un vistazo a nuestras aulas de infantil y primeros cursos de primaria? He ahí un interesante objeto de evaluación de nuestro sistema educativo. Quizás encontráramos algunas explicaciones.
Zientzialari txikiak
LOEk ikuspegi berri bat sartu zuen hezkuntza sisteman. Hortik aurrera konpetentziak izango lirateke ikas-irakaskuntza prozesuaren erreferenteak. Orain helburua ez da edukiak ikastea eta azterketetan botatzea, baizik eta bizitzako hainbat eremuetan konpetentea izatea. Konpetentzia guztiak urteetan zehar garatzen dira, baina lehen urratsak haur hezkuntzan ematen dira. Garapenaren beste eremuetan bezala, ZIENTZIARAKO KONPETENTZIAren zutabeak bizitzaren lehen hilabetetan jartzen dira eta etapan zehar sendotzen dira, haurrak esperientzia egokiak izateko aukera baldin badu…
Zentzu horretan, oso proposamen interesgarria da UMANRESAk egiten duena: LAB 0-6. Proiektu honen atzean unibertsitateko talde bat dago, Montserrat Pedreira zuzendaria izanik. Bere ustez, «haur hezkuntzan ez dituzte esperimentuak egin behar, baizik eta esperimentatu». Horregatik, esperimentuak antolatzea baino, zientziako guneak edo txokoak antolatzea proposatzen dute, non baliabide anitzak dauden libreki manipulatzeko. Testuinguru hauetan hezitzailearen rola ere guztiz aldatzen da.
Beste jardueren artean antolatzen dituzte 0-6 bitarteko haurrentzako zientzia azoka. Hona hemen aurtengo azokaren argazkiak:
Proposamen honetan sakontzeko:
https://www.facebook.com/umanresalab06
…………………………………………
LOEn bereizten ziren Konpetentzia orokorrak, nolabait bizitza osoan zehar garatzen direnak, eta Oinarrizko konpetentziak, Hezkuntza sistemaren baitan, batez ere, garatzen direnak.
Aldi berean, 2006an, Europa mailan hurrengo dokumentua argitaratu zen: «RECOMENDACIÓN DEL PARLAMENTO EUROPEO Y DEL CONSEJO de 18 de diciembre de 2006 sobre las competencias clave para el aprendizaje permanente«. Estatu bakoitzean izen dezberdinak izan dituzte konptentziek, baina mamia antzekoa da.
Heziberri 2020 Planean konpetentzien sailkapen berria proposatu da. Bereizten dira zehar konpetentziak eta diziplina baitako konpetentziak.
Izen batekin edo bestearekin, zientziarako konpetentzia lege eta estatu guztietan agertzen da.
Haur hezkuntzako dekretuaren eranskinean (237/2015) zera adierazten da: «Oinarrizko konpetentziak, zeharkakoak eta espezifikoak, lantzen hastea da Haur Hezkuntzako etaparen helburua, pertsona guztiek landu behar baitituzte, gerora, bizitzan zehar». «Zientziarako konpetentzia garatzeko, pertsonen arteko hartu-emanak landu behar dira, eskuz erabili behar dira objektuak eta materialak, aldatu eta eraldatu egin behar dira, jarduera horien emaitzak behatu behar dira eta gerta daitezkeen ondorioak aurreratu eta aurresan».
PBLxarearen I Jardunaldia
Aurten proiektu berri bat hasi da B07 Getxo eta B08 Leioako Berritzeguneetako irakasleen artean: PROIEKTUEN BIDEZ LAN egiten duten irakasleen sarea. Besteak beste, Haur eta Lehen hezkuntzan Proiektuen Bidez Lan egiten duten ikastetxe eta irakasleei babesa zein laguntza ematea du helburu.
Azken hilabetetan izandako bi bileretan gure espektatibak jarri ditugu komunean eta datorren ikasturterako lan ildoak aukeratu ditugu.
Testu inguru honetan atzo izan genuen PBLxarearen I Jardunaldia .
Hasteko, Begoñazpi ikastolaren esperientzia ezagutu genuen. Merkat Bernaolak, zuzendaria, azaldu zuen egindako hausnarketa sormena eta berrikuntza ikastetxearen erronkak bihurtzeko. Horren ondorioz, konpetentziak garatzeko curriculumaren ardatza ulermena da, Harvard Zero Proiektuan oinarrituta (Visible thinking)
Gero, PBLxarearen esperientzia anitzak ezagutzeko aukera izan genuen. Bestak beste:
- Igone de Diego: Egiptoko piramideak. Goikolanda. 5 urteko gela
- Estíbaliz Gómez eta Idoia Agirre: Humanae proiektua. Zubileta. 2 eta 4 urteko gelak
- Patxi Serrano: Itsasoa. Lezama
- Itziar Zarraga eta Jugatx Ormaetxea: Xibarta balea. Laukizko Lauaxeta.
Haur hezkuntza eta Hizkuntza proiektua garatzeko erabaki metodologikoak
Hizkuntza proiektua: eskolako hizkuntzak birpensatzen izan da Getxolinguae 2015-ren aurtengo jardunaldiaren izenburua.
Hasteko, Berritzegune Nagusiaren hizkuntzetako aholkulariek Hizkuntza Proiektua Gure Ikastetxeetan egiteko prozesua azaldu dute: ezaugarri nagusiak, edukiak, erabakien eremuak, faseak…
Gero, Uri Ruiz Bikandik eremu didaktiko-metodologikoari buruzko hausnarketa egin du. Bere hitzetan, «gaurko eskakizuna da denbora berean hiru hizkuntza irakatsi behar izatea». Horretarako prozesuak hobetzea proposatu du, bai ikasleengan (komunikatzeko konpetentzia eta ikasten eta pentsatzen ikasteko konpetentziak garatuz), baita irakasleengan (elkarrekin jokatu eta metodologia adostuz). Gainera, Erabaki didaktiko-metodologikoei funtza bilatu nahian, bigarren hizkuntzaren irakaskuntzari buruzko sasi egi batzuk aztertu eta benetazko egiekin alderatu zituen. Horietako batzuk haur hezkuntzako praktikari erabat lotuta daude
Hizkuntza proiektua ikastetxeko dokumentua da, baina ezin dugu ahaztu ikasle askok eskolan sartzerakoan izaten dutela bigarren hizkuntzarekin lehen harremana eta, gehienok, atzerritako hizkuntzarekin. Bestaldetik, haur hezkuntzan sartzerakoan (2 urterekin gehienok) haurren ama hizkuntza oraindik eraikitzen ari da. Azkenik, 6 urte baino lehen (haur hezkuntzako geletan zein gelatik kanpo) hizkuntza idatziari lehen hurbilketa suertatzen da.
Jostailuen publizitate sexistari buruzko Azterlana
Emakundek azterketa bat egin du Euskadin iragartzen eta argitaratzen diren jokoek eta jostailuek zer nolako sexismo-maila duten neurtzeko. Horretarako EAEko Hedabide eta Publizitate-Bideetako 2013-2014ko Joko eta Jostailuen Gabonetako Kanpaina aztertu du. Hurrengo bideoan azaldu ditu emaitzak eta gomendioak.
Bideoa gasteleraz ere ikusi daiteke
Niños y niñas del CEP San Ignacio de Getxo explican sus experimentos en la radio
Una vez más los niños y niñas de educación infantil nos han dado una lección. En esta ocasión son los niños y niñas de 4 a 6 años del Colegio Público San Ignacio de Getxo los protagonistas del programa de radio La mecánica del caracol, cuyo objetivo es la divulgación científica. Después de que el día 4 de diciembre Radio Euskadi emitiera el primer programa especial dedicado a la ciencia en las aulas, con la participación del Colegio Zuhaizti, de Donosti, han tomado el relevo los niños y niñas más pequeños en la historia del programa.
En un primer momento han observado con atención los experimentos que nos ha mostrado el colaborador del programa, Manu Hernández, dando muestras de que los talleres de experimentación que se han llevado a cabo en el centro en los últimos años han dado sus frutos. Por ejemplo, cuando Manu les ha mostrado una botella de plástico transparente en la que no había líquidos, antes de realizar experimentos con el aire y el vacío, no han dudado en responder que no está vacía porque está llena de aire.
Después nos han explicado, con ayuda de sus maestras, algunas actividades que han realizado en torno al magnetismo.
Tanto Eva como Manu han coincidido en destacar lo bien que ha ido el programa en todos los sentidos. A pesar de la edad han sido capaces de mantener la atención y han participado activamente durante el desarrollo de los experimentos.
El programa se emitirá el día 18 de diciembre de 2014 a las 16:00 horas.
Oparirik hoberena: ikasleen aurrerapenak
Gaur ez da nire urtebetetzea izan baina opari ederra jaso dut. Plentzia eskolan formakuntza saioa izan eta gero iaz ezagutu nuen andereino batengana joan naiz.
Sorpresa izan da gordeta zituela gelako ikasle baten ekoizpenak niri oparitzeko. Pasa den ikasturtean “Hizkuntza idatzia” mintegian parte hartu zuen eta bere lau urteko gelan mintegian proposatutako testu mota batzuk landu zituen: eskutitza, ipuina, errezeta… Esperientziak eta ikasleen ekoizpenak jadanik partekatu zituen mintegiko saioetan, baina orain argitaratzen dudan ipuina neska batek egin zuen mintegia bukatu eta gero. Andereinoa ere harrituta geratu omen zen, espero baino askoz gehiago ikasi dutela (neska batek behintzat) konturatzean.
Hau da umeak idatzi zuen ipuina: Satorra
Saiatuko naiz testuingurua azaltzen: “ipuina” testua jarduera anitzen bitartez landu eta gero andereinoak proposatu zien norberak azaltzea zein izan zen bere gustokoen ipuina. Ahoz azaltzeaz gain, neska batek gehien gustatu zitzaion ipuina idatzi zuen andereinoak proposatu barik eta laguntza barik. Noski hau ez dela lau urteko gelarako helburua, baina argi eta garbi geratzen da proposamen didaktiko batzuekin aukera ematen dugula gelako aniztasunari erantzuna hobeagoa emateko beste jarduera batzuekin baino. Duela hogei urte neska honek ziuraski bokalak ikasiko zituen eta haien grafia jotake landuko zuen. Testu honek, ordea, ikaskuntza sakonagoa adierazten du. Orokorrean garbi dago testu konplexuak ulertzeko eta ekoizteko gai dela. Gainera:
Testua dela eta:
- «Ipuina» testuaren inguruan jarduera anitzak egiterakoan andereinoak eredu ezberdinak eskeini die. Eli eredu horietan oinarritu da bere testua idazteko.
- Ipuinaren ezaugarri batzuk ezagutzen ditu: narrazioa formatoa (testu jarraia).
- Ipuina hasteko formula erabiltzen du: «egun batean…»
Idatz-sistemaren garapena dela eta:
- Grafiaren kontrola du, minuskula oraindik ez erabili arren.
- Norabidea (eskerretik-eskumara idazten dela) menperatzen du.
- Alfabetikoki idazten duela esan daiteke, hau da, orokorrean idazkera konbentzioaletik oso gertu dago. Ortografia da beste pauso bat (adibidez: «ikusisuen» / «ikusi zuen»)
- Hitzak banatu behar direla daki eta marra baten bidez adierzten du. Behar diren hitzen arteko hutsune guztiak oriandik ez daude, baina erabat logikoa da, hitz guztiek ez baitute «esanahia». Adibidez: «ikusisuen», «aterasen»
Ikasteko jarrera eta motibazioa dela eta:
- Umea gai izan da denbora luze emateko bere adinarako oso lan zaila egiten. Horrek esfortzu handia eskatzen du (ipuinak jarraitzen du beste bi orritan)…
- …eta esfortzua errezago mantentzen da inplikazio emozionala dagoenean. Andereinoak gehien gustatu zaien ipuina aipatzea eta azaltzea proposatu duenean, ikasteko behar den emozioa bilatu du.
- Ipuina ume guztien aurrean niri oparitzeak balio eman dio Eliren lanari. Behar bada beste umeek ere laster ekoizpenak egingo dituzte «sari soziala» ere lortzeko. Motibaziorik hoberena, alegia.
Ipuin hau adibide bat baino besterik ez da, baina adibide erreala da eta ondorioak ateratzera bultzatzen gaitu. Lau urteko gelan dagoenean horrela idazten duenari ezin diogu proposatu lehen hezkuntzako lehenengo ziklora ailegatzen denean «m+a=ma» idaztea. Lehen Hezkuntzako Curriculumak esaten duen bezala, abiapuntua izan behar da haur hezkuntzan garatu dutena.
Ikasblogak 2014: Proiektuetan oinarritutako ikaskuntza
Ikasblogak 2014
Gaur egon naiz Ikasblogak 2014 jardunaldian. Zoritxarrez, ez naiz urtero egon, baina distantzia horrek aukera eman dit lehenengo edizioa gogoratzeko. 2007ko ekainaren 28an blogosferarekin nire lehenengo harremana izan nuen, apur bat kasualitatez, aitortu behar dut. Getxoikasblogak jardunaldia nire berritzeguneak antolatzen zuen, baina nire papera bakarrik izan zen hitzaldien grabaketaz arduratzea. Garai hartan bloga hitza inoiz entzun nuen, baina hor bukatzen zen nire ezaguera. DBHko irakasleen esperientziak ezagutu genituen, baina gehien harritu ninduena ikasleak ere hor egotea izan zen, irakasle eta aholularien aurrean, beraien idazle esperientzia gurekin partekatzeko. Niretzat hori izan zen motibaziorik handiena nik ere, tresna berri horietan, murgiltzen hasteko. Handik hilabete gutxira blog hau sortu zen, ilusioz beteta, haur hezkuntzako etapan ere komunikazio tresna berri hau erabiltzeko bideak aztertzeko.
Urteak pasatu dira baina, nire ustez, gaur garbi geratu da oraindik bloga izan daitekela oso tresna aproposa edozein etapako ikaste prozesuan, bai arlo eta gaitasun anitzak lantzeko, baita komunikazioa bultzatzeko ere. Are gehiago, ikasleen adinak eta landutako gaiak oso ezberdinak izan arren, esperientzia guztietan ideia bat errepikatu da: XXI. mendeko hezkuntza Proiektuetan oinarritutako ikaskuntza izan behar da (Aprendizaje basado en proyectos o problemas, Problem-based learning).
Haur hezkuntzan ere, Itziar Blancok gaur eta hainbat aldiz azaldu duen bezala, bloga izan daiteke Proiektuetan oinarritutako ikaskuntzaren laguntzaile aparta, batez ere komunikazioa eta partaidetza indartzeko: familiak, ikasleak, irakasleak…
Gure aldetik, Getxo eta Leioako berritzeguneen arteko Haur hezkuntzako mintegikideen artean sarea sortzeko eta blogaren erabilera bultzatzeko, duela bi urte proposatu genuen B07-B08 Haur hezkuntzako gelak blogan parte hartzea. Helburua zen mintegiko gaiari lotutako jarduerak partekatzea eta, bide batez, blogari beldura kentzea. Irakasle gehienak bloga kudeatzen ez jakin arren, sarrerak egiten hasi ziren eta pixkanaka pixkanaka sarrerak ornitzeko oinarrizko tresna batzuk ere ezagutzen hasi ziren. Datorren ikasturteari begira, blogarekin jarraitzeaz gain, gure asmoa da mintegiko gaia Proiektuetan oinarritutako ikaskuntza izatea. Bestaldetik, Gurelandareak blogaren helburua da, izenak adierazten duen bezala, landareen inguruko proiektuak partekatzea.
Oraindik pauso txikiak eman ditugu beste batzuekin alderatuz, baina, poetak esan bezala, se hace camino al andar… y, al volver la vista atrás, se ve la senda que nunca se ha de volver a pisar. AMÉN. Hau da, horrela izan dadila.
Francesco Tonucci: Los materiales en educación infantil
En esta ocasión el gran maestro Francesco Tonucci aborda la cuestión de los materiales que se utilizan en las aulas de educación infantil: la mayoría de las veces materiales estructurados, «pensados» para el aula, pero poco adecuados para fomentar el desarrollo, la creatividad… tonucci propone introducir en las aulas con más frecuencia otros materiales como el barro, la madera, la pintura… Nos habla de la conciencia de la huella que deja la mano en el barro, el pincel o el lápiz en el papel, equivalente a la sensación que experiemntan los niños y las niñas al trazar los primeros garabatos, dibujos y escrituras… nos recuerda a Emilia Ferreiro, que investigó esas primeras producciones escritas… Afirma que los niños/as no dibujan lo que ven, sino lo que saben. Así, todos los niños del mundo, afirma, empiezan a dibujar a las personas de frente. Encuentran dificultades para representar personas/caras de perfil. Cuando empiezan a tener la necesidad de representar el movimiento, buscan estrategias para resolver esta representación, estrategias que sólo aparecen en el dibujo libre.
20-N Día universal del niño… Y DE LA NIÑA
Hoy no es un día cualquiera del calendario, pues coinciden varias efemérides importantes: 38 años de la muerte del dictador Francisco Franco (después de casi 40 años de dictadura), 54 años de la Declaración de los derechos del niño y 24 años de la Convención sobre los derechos del niño. A los y las que tenemos cierta edad no se nos ha olvidado la primera. A los y las que lo han tenido que estudiar quizás se les ha olvidado una vez que ha pasado el examen, pero, gracias a google, a nadie se nos ha pasado la celebración del «día universal del niño».
Pero hoy también ha sido el día en que hemos tenido la oportunidad de escuchar, en el Berritzegune de Getxo, a Marian Moreno Llaneza hablar sobre coeducación y de conocer muchas de las experiencias que ha llevado a cabo en sus aulas. Nos ha hablado del nivel más básico de la igualdad de género, ligado a un uso del lenguaje que visibiliza, o no, a las niñas… Por eso, cuando me he planteado escribir un post relacionando el día universal de los derechos » de la infancia» con el derecho a una educación de calidad, propia del siglo XXI, haciendo míos los argumentos de Fernando Trujillo cuando habla de los Pilares fundamentales del aprendizaje del siglo XXI y aprendizaje basado en problemas, y me he dirigido a la página web de las Naciones Unidas con las «gafas de la coeducación» recién puestas, he constatado que se sigue hablando del Día universal del niño. Es verdad que los documentos oficiales mencionados antes, al menos el de la declaración de los derechos del niño, fueron elaborados mucho antes de que se extendiera el discurso de la igualdad de género. Tampoco sé si el criterio para el uso no sexista del lenguaje varía de unos países a otros, pero lo cierto es que queda mucho por hacer a la vista de las actitudes sexistas de muchos chicos y chicas adolescentes y jóvenes.
Por eso, a la apuesta de Fernando Trujillo por una escuela del siglo XXI basada en la resolución de problemas, en el trabajo por proyectos, en el aprendizaje cooperativo, en el uso de las tecnologías de la información y la comunicación, denominadas ahora Tecnologías para el aprendizaje y el conocimiento (TAC) hay que añadir la apuesta por una escuela coeducadora.
Por lo que respecta a la etapa infantil, podríamos pensar que ya hacemos bastante permitiendo que dentro del aula niños y niñas jueguen libremente con todo tipo de materiales, pero esto no es suficiente. Hoy Marian ha puesto un ejemplo sencillo que nos invita a reflexionar sobre el curriculum oculto en materia de coeducación: una maestra observa que una niña tiene descosido un botón de la bata y le dice: «dile a tu mamá que te lo cosa antes de que lo pierdas». Probablemente la mayoría habríamos dicho lo mismo, porque el subconsciente nos traiciona cuando respondemos de forma automática. Sin duda es necesario un diagnóstico menos superficial de las prácticas, los materiales, el lenguaje, que utilizamos en el aula, así como una actitud más proactiva hacia la introducción de la coeducación de forma explícita. En el blog del grupo de coeducación Zubiak eraikitzen encontramos, además de numerosas propuestas y experiencias para educación primaria y secundaria, una propuesta dirigida al segundo ciclo de educación infantil: Cuentan igual. Taller de resolución de conflictos desde el enfoque de género (3-6 años)
Para profundizar:
Haur Hezkuntza-Educación infantil 